Dit stuk wil ik al maanden schrijven. Ik wacht. En ik wacht. En ik wacht. Op de dag dat ik voor het eerst het woord ‘rayonhoofd’ weer langs zie komen. Gisteravond gebeurde het. In een tweet:

Roy Hammink ‏@DutchChelseaRoy
Die @jaapvanessen houdt het allemaal prima bij, qua groepshoofden. Zou-ie dat bij de eerste vorst ook doen qua rayonhoofden?

Nu is er geen weg meer terug. Het mag weer! Er mag weer gesproken worden over rayonhoofd Wilt Kelderhuis van Hindeloopen, over rayonhoofd Mart Dijkstra van Balk en zijn assistent Auke Hylkema, over voorzitter Wiebe Wieling en over al hun Friese collega’s. Eindelijk.

Het eenmaal per dag meten van de ijsdikte. Dat is de winterse taak van een rayonhoofd. En toch spelen ze het hele jaar door rond in mijn gedachten. Ik kan niet naar het weerbericht kijken zonder aan een rayonhoofd te denken. Zelfs niet hartje zomer. De weerman op televisie laat een week lang 32 graden zien. Ik zie rayonhoofd Wilt Kelderhuis van Hindeloopen in zijn zwembroekje richting de gracht gaan. Alweer 0 centimeter. Net als gisteren. En eergisteren. Hij vertelt het zijn vrouw. Weer 0 centimeter. Die verklaart hem voor gek. Wilt ziet dat anders. Je kan het nooit zeker genoeg weten.

Waar de functie van rayonhoofd in de zomer wat klungelig over kan komen, is dat in hartje winter compleet anders. Als de thermometer beneden het vriespunt zakt, de vorst aanhoudt en de meetstok drie, vier, vijf en met wat goede wil zelfs acht centimeter aan gaat geven, dan kijkt heel Nederland naar de rayonhoofden. Televisieploegen komen naar Friesland om hun werk te volgen. Bij rayonhoofd Mart Dijkstra van Balk en zijn assistent Auke Hylkema is het druk. Hier is de ijslaag het minst dik van de hele route. Toch houden Mart en Auke hoop. Er wordt hard gewerkt. In elk rayon.

De Elfstedentocht is opgedeeld in 22 rayonnen. Stavoren is een rayon. Franeker. Dokkum. En de rest van de 11 steden. Maar ook kleinere plaatsen. Galamadammen. Wier. Alde Leij. Die plaatsen bestaan echt. Ik verzin ze niet. Elk rayon heeft een rayonhoofd. En elk rayonhoofd heeft een assistent. Leeuwarden heeft zelfs twee rayonhoofdassistenten. Eén voor de start. En één voor de finish. Om de dikte van het ijs te meten dus. Maar vergeet de ijstransplantaties en de kluunvoorzieningen niet. Ook het melden van de doorkomst van de kopgroep behoort tot het takenpakket van een rayonhoofd. De laatste melding stamt uit 1997.

Al die rayonhoofden hebben één ding met elkaar gemeen: Ze zijn broodnuchter. Voorzitter Wiebe Wieling voorop. Die laat zich niet gek maken. Rayonhoofden vergaderen over het doorgaan van de Elfstedentocht alsof de publieke opinie niet bestaat. Er over praten helpt niet. De Friese ijsgeleerden trekken zich niks aan van wat men op de televisie, in de kranten en op de sociale media verkondigt. Al zegt de hele wereld dat ‘it oan giet’, als de rayonhoofden van mening zijn dat het niet kan, dan ‘giet it net oan’. Zij kijken maar naar één ding: De dikte van het ijs. Een prachtberoep.

De weerman op televisie voorspelt vandaag een week lang 15 graden. Het duurt nog even voordat we de rayonhoofden weer serieus kunnen gaan nemen. Ik wacht. En ik wacht. En ik wacht.